Yüksek Fonksiyonlu Anksiyete Nedir?
Yüksek Fonksiyonlu Anksiyete, kişinin dışarıdan oldukça başarılı, organize ve kontrollü görünmesine rağmen içsel olarak sürekli bir “mükemmeliyet” baskısı ve kaygı içinde olmasıdır. Örneğin, iş yerinde oldukça başarılı biri her projede %100’ü yakalamaya çalışırken içsel olarak “yeterince iyi değilim” düşüncesiyle savaşabilir veya sosyal hayatında kabul görmek isteyen bir kişi, sürekli “herkes için en iyisini yapmalıyım” kaygısını taşıyabilir. Bu durum, kişide uzun vadede tükenmişlik ve sosyal ilişkilerde zorluklar yaratabilir.
Yüksek Fonksiyonlu Anksiyete ile Baş Etme Stratejileri
Yüksek fonksiyonlu anksiyete ile başa çıkmak için şu stratejiler yardımcı olabilir:
- Mindfulness (Bilinçli Farkındalık): Mindfulness, bireyin içinde bulunduğu anı kabul etmesine, kaygı ve düşünceleri yargılamadan gözlemlemesine dayanır. Örneğin, stresli bir iş toplantısı öncesinde derin nefes alıp birkaç saniye gözlerini kapatarak dikkatini sadece nefes alıp vermeye odaklamak, kişinin o anda anksiyetesini yönetmesine yardımcı olur. Kişi, “Şu anda elimden gelenin en iyisini yapıyorum” diyerek kendini rahatlatabilir ve anın getirdiği baskıyı bir anlığına serbest bırakabilir. Bu tür küçük mindfulness uygulamaları, kaygıyı azaltmada oldukça etkilidir.
- Kendine Şefkatli Olmak: Yüksek Fonksiyonlu Anksiyetesi olan kişiler kendilerine karşı oldukça eleştirel olabilir. Örneğin, bir hata yaptıklarında kendilerini sürekli eleştirmek yerine, “Hata yapmak doğal bir durum” diyerek daha yumuşak bir yaklaşım sergilemek içsel baskıyı azaltabilir. Kendine karşı şefkatli olmak, kişinin sürekli yüksek beklentiler yerine hataları ve eksiklikleri kabul etmesini sağlar.
- Sosyal Destek ve Paylaşım: Yakın çevreden veya destek gruplarından destek almak, anksiyeteyi hafifletir ve yalnızlık hissini azaltır. Örneğin, benzer deneyimlerden geçen kişilerle yaşadıklarını paylaşmak, anksiyetenin daha yönetilebilir hissettirilmesine katkıda bulunur.
Yüksek Fonksiyonlu Anksiyete İçin Psikoterapi Yöntemleri
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):
BDT, bireyin “Her şey mükemmel olmalı” gibi anksiyete yaratan düşüncelerini fark etmesine ve daha gerçekçi bakış açıları geliştirmesine yardımcı olur. Örneğin, bir işte hata yaptığında bunu “Her şey bitti” şeklinde düşünmek yerine “Bu sadece bir hata; çözülebilir bir durum” diyerek yeniden değerlendirmek kaygıyı azaltır ve durumu daha yönetilebilir kılar.
Psikodinamik Terapi:
Psikodinamik terapi, çocukluktan gelen deneyimlerin bugünkü anksiyeteyi nasıl etkilediğini anlamaya çalışır. Örneğin, çocukluk döneminde ebeveynlerinden yeterince takdir alamayan bir birey, yetişkinlikte kendisini sürekli kanıtlama ihtiyacıyla baş etmeye çalışabilir. Psikodinamik terapi, bu bağlantıları açığa çıkararak kişinin kaygılarını daha iyi anlamasını ve geçmişten gelen baskıları serbest bırakmasını sağlar.
Varoluşçu Terapi:
Varoluşçu terapi, bireyin yaşamına anlam katmasına ve kendi değerlerini keşfetmesine odaklanır. Örneğin, başkalarının beklentilerini karşılamak için değil, kendi içsel tatmini için harekete geçmeyi öğrenmek Yüksek Fonksiyonlu Anksiyetesi olan bireylerin baskıdan kurtulmasını sağlar. Bu süreçte, “Benim için gerçekten ne önemli?” sorusuna yanıt bulmak, kişiye kendi yönünü belirlemesi için alan tanır.
Yaşam Kalitesini Artırmak için Psikoterapi
Bu psikoterapi yöntemleri, bireylerin kaygı düzeylerini azaltmalarına, kendilerini daha iyi tanımalarına ve yaşamlarında denge kurmalarına yardımcı olur. Örneğin, mindfulness pratiği ile iş stresini hafifletmeyi, psikodinamik terapi ile çocuklukta oluşmuş devam eden kalıplardan özgürleşmeyi ve varoluşçu terapi ile kendi değerleri doğrultusunda hareket etmeyi öğrenen bir birey, daha dengeli ve huzurlu bir hayat sürdürür.
Yüksek fonksiyonlu anksiyete, doğru yöntemlerle ele alındığında, bireyin içsel huzurunu arttırabilir, özgüven kazanmasını sağlayabilir ve daha doyumlu ilişkiler kurmasına katkıda bulunabilir.
